tka23 post
Hỏa tiễn hành trình (theo thuật ngữ tiếng Anh "Cruise missile") hay còn gọi là hỏa tiển có cánh (theo thuật ngữ tiếng Nga "Крылатая ракета")
hay hỏa tiển tuần kích và hỏa tiễn cruise ,là loại vũ khí hỏa tiển có
điều khiển mà đặc điểm bay của nó là trong toàn bộ quỹ đạo hỏa tiển,
chịu tác động của lực nâng khí động học ,nhờ các cánh nâng nên được gọi
là hỏa tiển có cánh.
Loại
hỏa tiển này có rất nhiều cách điều khiển: có thể là theo chế độ lập
trình sẵn để chống các mục tiêu cố định hoặc với radar, tự dẫn để chống
các mục tiêu di động như tàu chiến, máy bay.
|
|
Phân loại
Theo cách phân loại của Nga và Liên Xô trước đây, hỏa tiển hành trình (người Nga gọi là hỏa tiển có cánh "Крылатая ракета") được phân thành hai loại chính:
- Loại cánh phẳng: là một loại khí cụ bay không người lái sử dụng một lần. Chúng được thiết kế để mang đầu đạn nổ ,cho chiến tranh thông thường hoặc đầu đạn hạt nhân cho chiến tranh hạt nhân. Chúng thường sử dụng động cơ phản lực khí (động cơ tuốc bin khí) như của máy bay nhưng với giá thành hạ để dùng một lần. Những loại hỏa tiển này thường có tốc độ dưới âm thanh, và nhìn bên ngoài chúng khác với các loại hỏa tiển khác là có đôi cánh phẳng giống cánh máy bay để tạo lực nâng.
- Loại hỏa tiển này còn được gọi theo tên cũ là hỏa tiển–máy bay. Những hỏa tiển cánh phẳng này có tốc độ dưới âm, nên không thể dùng tiêu diệt máy bay mà chỉ dùng để tiêu diệt các mục tiêu cố định và các mục tiêu di chuyển chậm như: các loại xe cơ giới, tàu chiến, tàu ngầm hay hkmh.
- Loại cánh chữ thập: loại hỏa tiển này có cánh dạng chữ thập và được trang bị động cơ hỏa tiển vượt âm thanh. Đây là một tập hợp nhiều loại hỏa tiển khác nhau từ loại chống tăng, chống chiến hạm, và chống máy bay, điển hình nhất như loại hỏa tiển không đối không
Theo cách phân loại của Hoa Kỳ và rất nhiều các nước khác thì hỏa tiển hành trình chỉ được hiểu là loại cánh phẳng mà thôi.
Các đặc điểm chiến thuật
- Hỏa tiển hành trình loại cánh phẳng là loại máy bay không người lái nên có tốc độ tương đối thấp (dưới tốc độ âm thanh) cho phép bay ở độ cao thấp, có thể được lập trình bay men theo cao độ của địa hình , nên loại hỏa tiển này có ưu thế bí mật rất cao gây khó khăn cho hệ thống radar và hệ thống phòng không của đối phương. Nhưng đồng thời cũng có thể bị bắn hạ bởi pháo cao xạ, súng máy phòng không hoặc các vũ khí bộ binh khác.
- So với các loại hỏa tiển có điều khiển khác như loại cánh chữ thập hoặc loại hỏa tiển đạn đạo thì giá thành của hỏa tiển hành trình cánh phẳng rẻ hơn nhiều nếu có cùng bán kính hoạt động vì có động cơ và nguyên tắc bay như của máy bay là loại công nghệ rẻ hơn công nghệ hỏa tiển.
- So với việc sử dụng máy bay của không quân việc sử dụng hỏa tiển có cánh đắt hơn nhiều vì một quả hỏa tiển hành trình (ví dụ Tomahawk của Hoa Kỳ giá trên 1 triệu USD) chỉ sử dụng được một lần và phần đắt nhất của nó là hệ thống điều khiển (nếu không tinh đến chi phí gián tiếp như nhân mạng phi công, chi phí đào tạo phi công...)
- Trong chiến tranh thông thường chính vì loại hỏa tiển này vừa đắt lại có sức công phá có hạn (giới hạn bởi khối lượng đầu đạn) nên chỉ thích hợp để tấn công các mục tiêu có giá trị cao như trạm chỉ huy, nhà máy, cầu lớn, trạm phát sóng, phát điện hoặc các chiến hạm của đối phương...Do đó một cách hạn chế hiệu quả của hỏa tiển hành trình là phân tán giảm giá trị của từng mục tiêu.
- Hỏa tiển hành trình ngày nay nổi tiếng là vũ khí có độ chính xác cao: đối với loại chống mục tiêu cố định, toạ độ của mục tiêu được cài đặt vào bộ nhớ chương trình điều khiển bay của hỏa tiển và hỏa tiển liên tục kết nối với hệ thống định vị toàn cầu (GPS) để hiệu chỉnh đường bay đến mục tiêu do đó đã đạt đến độ chính xác trong phạm vi một vài mét. Do vậy để chống lại loại hỏa tiển này mấu chốt là phải phá sóng liên lạc của hỏa tiển với hệ thống định vị toàn cầu và luôn di động tránh là các mục tiêu cố định.
- hỏa tiển hành trình rất có cơ hội và tiềm năng là loại vũ khí ám sát và khủng bố.
Lịch sử ra đời và phát triển
Hỏa tiển hành trình có nguồn gốc rất sớm, năm 1917 trong Thế chiến
thứ nhất đã có dự án "ngư lôi bay" (Kettering bug) của quân đội Hoa Kỳ:
người ta thử nghiệm một loại máy bay hai tầng cánh (biplane) chất đầy
thuốc nổ cho cất cánh về phía mục tiêu. Sau một khoảng thời gian đã định
cánh máy bay sẽ bị gãy ra để máy bay lao xuống đất. Dự án không được áp
dụng vì chiến tranh kết thúc trước khi dự án được hoàn thiện.
Trong Thế chiến thứ hai, để chống lại lực lượng hải quân áp đảo của
Hoa Kỳ, quân đội Thiên hoàng của Nhật Bản đã dùng các phi đội thần
phong cảm tử để lao vào tàu chiến của địch. Đây là các "hỏa tiển hành
trình có người lái".
Đặc biệt tại chiến trường châu Âu nước Đức Quốc Xã đã dùng bom bay
V-1 để tấn công nước Anh và chúng thật sự là hỏa tiển hành trình theo
đúng nghĩa hiện đại:
- Bom bay V-1 trang bị một động cơ phản lực còn rất thô sơ, dùng hệ
thống tự động lái (autopilot) điều khiển bằng Gyroscope (hệ thống điều
khiển theo quán tính tiếng Anh: Inertial guidance system). Tuy hệ
thống điều khiển còn rất thô sơ trong chế tạo nhưng ý tưởng là rất mới
mẻ và còn được áp dụng trong rất nhiều hệ điều khiển vũ khí sau này.
V-1 có các thông số kỹ thuật chính như sau:
- Kích thước (Dài × Sải cánh × Cao): 7,9 × 5,4 × 1,42 m
- Tốc độ: 656 km/h
- Bán kính hoạt động: 240 km
- Trọng lượng hỏa tiển: 2.150 kg
- Trọng lượng đầu đạn: 830 kg
Sau thế chiến thứ hai, tại giai đoạn đầu của Chiến tranh Lạnh, cả
Liên Xô và Hoa Kỳ đều nghiên cứu chế tạo tiếp hỏa tiển hành trình
trên căn bản bom bay V-1 của Đức để lại. Đặc biệt trong những năm 1960,
1970 Liên Xô nhìn nhận hỏa tiển hành trình là vũ khí hiệu quả nhất để
chống lại với hạm đội tàu sân bay của Hoa Kỳ. Hải quân Xô Viết đi
đầu chế tạo hỏa tiển hành trình mà họ gọi là hỏa tiển có cánh (Крылатая
ракета) trên máy bay, trên tàu ngầm tấn công và trên các tàu mang hỏa tiển cao
tốc của họ. hỏa tiển có cánh của Liên Xô dùng để chống chiến hạm di
động đòi hỏi độ chính xác cao , nên hệ thống điều khiển được làm mới
hoàn toàn ngoài cơ cấu autopilot được lập trình bay bằng Gyroscope quán
tính còn có thêm radar tự dẫn cho đoạn bay cuối , để đâm vào tàu đối
phương. Năm 1967 một tàu hỏa tiển cao tốc loại nhỏ của Hải quân Ai Cập
loại 200 tấn được Liên Xô trang bị, bằng môt quả đạn đã bắn chìm một khu
trục hạm "con muỗi" cỡ trên 2000 tấn của Israel trong Chiến tranh Trung
Đông, 1967 gây ra tiếng vang lớn trong giới hải quân thế giới mở ra
triển vọng một lực lượng hải quân nhỏ yếu có thể đánh tiêu diệt hải quân
địch mạnh hơn.
Trong
những năm 1980 trong cao trào chạy đua vũ khí hỏa tiển tầm trung Hoa Kỳ
chế tạo loại hỏa tiển hành trình Tomahawk mang đầu đạn hạt nhân với
ba cách : phóng từ máy bay, phóng từ tàu chiến và tàu ngầm.
Hệ vũ khí Tomahawk của Hoa Kỳ tạo nên bước cách mạng trong công
nghệ chế tạo vũ khí nhất là ở hệ thống điều khiển công nghệ cao: hỏa
tiển Tomahawk ngoài hệ thống dẫn đường theo quán tính cổ điển được phối
hợp hệ thống dẫn đường lập trình sẵn (tự lập) dựa trên sự thay đổi cao
độ của địa hình - hệ thống TERCOM (TERrain COntour Matching system - hỏa
tiển vừa bay vừa dùng laser đo cao độ của địa hình và hiệu chỉnh với
các tham số của bản đồ số đã được lập trình bay) cho đến nay đây vẫn là
bí quyết công nghệ cao của Hoa Kỳ. Công nghệ dẫn đường này cho phép hỏa
tiển hành trình đạt độ chính xác rất cao.
Năm 1982, hãng Boeing đã giao cho Không quân Hoa Kỳ những hỏa tiển hành trình phóng từ trên không ALCM (Air Launched Cruise Missiles)
đầu tiên của họ. Đó là những máy bay nhỏ, cánh hình mũi tên có thể gập
lại được .Chúng được ngoắc dưới cánh máy bay B52, mỗi máy bay 12 hỏa
tiển.
Những chuyến giao hỏa tiển hành trình "vô hình" (stealth) đầu tiên cho không lực Mỹ đã diễn ra vào năm 1986. Chương trình đó, được biết chính thức dưới tên gọi ACM (Advanced Cruise Missile,
hỏa tiển hành trình ), là một trong những bí mật nhất của Lầu năm góc.
Không quân Pháp năm 1986 đã nhận hỏa tiển tuần tiễu đầu tiên có đầu đạn
nhiệt hạch của mình, loại ASMP, hỏa tiển "không đối đất tầm trung bình",
do Aérospatiable chế tạo.
Trong những năm 1990 và sau này với sự ứng dụng rộng rãi công
nghệ hệ thống định vị toàn cầu (GPS) hỏa tiển hành trình đã trang bị
công nghệ này cho việc dẫn đường đạt độ chính xác gần như tuyệt đối (Toạ
độ mục tiêu được đưa vào chương trình dẫn đường của hệ thống dẫn hướng
theo quán tính, trong khi bay hỏa tiển liên tục nối kết với hệ thống
định vị toàn cầu để xác định toạ độ của mình, so sánh với toạ độ mục
tiêu và đưa ra các hiệu chỉnh tham số bay). Với sự áp dụng dẫn đường
bằng GPS bí mật công nghệ TERCOM của Hoa Kỳ mất vai trò độc tôn , giờ
đây các nước công nghệ hạng hai cũng có thể chế tạo hỏa tiển hành trình
có độ chính xác cao, việc khiến
cho vũ khí công nghệ cao phổ biến rộng rải khắp thế giới. Hiện nay đã
có ít nhất là 12 nước xuất cảng hỏa tiển hành trình và hàng chục nước
khác có loại vũ khí này ở các mức độ nguy hiểm khác nhau.
TỔNG HỢP
__._,_.___
| Reply via web post | Reply to sender | Reply to group | Start a New Topic | Messages in this topic (1) |
No comments:
Post a Comment