tka23 post
Viết trên tờ chuyên
đề thị trường Market Watch (14/4/2012), tác giả Tom Thompson nói rằng:
“Chính sách đầu tư (của Trung cộng tại Mỹ Latinh) chỉ có lợi cho Bắc
Kinh”. Con cọp đói Trung cộng đã vờn và nuốt con mồi Mỹ Latinh như thế
nào?
Bài 3: Cọp đói ở Mỹ Latinh
Đưa tay này, lấy lại bằng tay kia
Trong chuyến công du Mỹ Latinh tháng
6/2012, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo đã đưa ra gói vay 10 tỉ USD cho
các dự án hạ tầng tại khu vực, đồng thời lập nguồn quỹ 5 tỉ USD cho các
chương trình hợp tác giữa Trung cộng, Mỹ Latinh và Caribe. Ông Ôn cũng
nói rằng, Trung cộng sẽ nhắm đến mục tiêu tăng gần gấp đôi mậu dịch với
Mỹ Latinh trong 5 năm tới, đạt hơn 400 tỉ USD. Reuters cho biết, năm
2011, thị trường Trung cộng chiếm 8,9% xuất cảng của Mỹ Latinh trong khi
khu vực này nhập 13,8% hàng hóa từ Trung cộng. Mậu dịch hai chiều giữa
Trung cộng và Mỹ Latinh - Caribe đã tăng gần 30% trong quãng 2005-2011.
Mỹ Latinh không chỉ là địa điểm đối với giới đầu tư Trung cộng mà còn là
“kho gạo” dự trữ của
con cọp đói này. Một phát biểu của ông Ôn đã cho thấy rõ: “Chúng tôi đề
nghị thành lập cơ chế dự trữ lương thực khẩn cấp giữa Trung cộng và khu
vực, với 500.000 tấn, sẽ được dùng trong các tình huống thảm họa thiên
tai và viện trợ nhân đạo”.
Trong các cuộc thương lượng vay tiền với Trung c5ông, đừng hy vọng rằng sẽ có chuyện “win-win”!
Xét ở yếu tố chiến lược, Trung cộng đã
tiếp cận Mỹ Latinh với một hình ảnh đa chiều: Một nhà đầu tư nhiều tiền
biết chịu chơi; một cường quốc kinh tế mà mô hình phát triển của nó có
thể được học theo; một sức mạnh đối trọng đáng kể đối với Mỹ và phương
Tây; một hiện thân của làn sóng mới thế kỷ XXI… Và trên hết vẫn là hình ảnh một cứu tinh hào hiệp giúp kẻ đói nghèo.
Chuyên san Joint Force Quarterly (Issue 60, 1st Quarter 2011) đã liệt kê sơ khởi một số chương trình “nhân đạo” của Bắc Kinh:
Cho Venezuela vay 28 tỉ USD, đồng
thời cam kết viện trợ 16,3 tỉ USD cho dự án khai thác dầu tại mỏ Junin-4
thuộc vành đai Orinoco;
Cho Argentina vay 10 tỉ USD để hiện đại hóa hệ thống hỏa xa, 1,3 tỉ USD để mua công ty dầu bản địa Bridas;
Ứng trước 1 tỉ USD cho Ecuador để mua
dầu, 1,7 tỉ USD đầu tư một dự án thủy điện và đàm phán các thương vụ
đầu tư khác trị giá từ 3-5 tỉ USD;
Cam kết hỗ trợ hơn 4,4 tỉ USD để phát triển các khu mỏ Peru trong đó có Toromocho, Rio Blanco, Galleno và Marcona;
Lập nhà máy thép 5 tỉ USD tại cảng Au
(Brazil), 3,1 tỉ USD mua cổ phần trong các dự án khai thác dầu của
Brazil do Công ty Na Uy Statoil đảm nhận, cho Tập đoàn Dầu khí Brazil
Petrobras vay 10 tỉ USD và thêm 1,7 tỉ USD để mua 7 công ty năng lượng
bản địa…
Và một trong những dự án lớn nhất của Trung cộng tại Mỹ Latinh là xây tuyến hỏa xa xuyên Colombia với mục tiêu đầy tham vọng là thay thế kênh đào Panama.
Tuyến hỏa xa 220km sẽ nối Cartagena tại Caribe đến khu vực bờ biển Thái
Bình Dương, giúp Trung cộng dễ dàng vận chuyển hàng hóa khắp Mỹ Latinh
cũng như nhập hàng từ khu vực về nước mình. Một khi dự án hoàn thành,
vai trò Trung cộng sẽ bao rộng khắp Mỹ Latinh…
Tuy nhiên, đằng sau các con số trên còn là những dữ liệu khác. Để nhận những đồng tiền Trung cộng thật ra chẳng dễ.
Trong vụ thương lượng khoản vay 1,7 tỉ USD cho Nhà máy Thủy điện Coco
Coda Sinclair ở Ecuador, nhà thầu Trung cộng SinoHidro đã đề nghị bỏ vốn
đến 85% lấy từ hệ thống ngân hàng Trung cộng! Tại Venezuela, Chính phủ
Hugo Chávez cũng cắn răng “chịu nhục” chấp nhận điều kiện: “1/2
trong tổng số tiền được vay (20 tỉ USD) phải là đồng nhân dân tệ và còn
phải dùng những đồng nhân dân tệ này để mua 229.000 sản phẩm tiêu dùng
của hãng Trung cộng Haier!”.
Trong một thương vụ khác, Trung cộng cho Venezuela vay 300 triệu USD để mở một hãng hàng không, với điều kiện Venezuela phải mua máy bay từ một nhà sản xuất Trung cộng!
Chó cắn áo rách
Một
thập niên qua, Mỹ Latinh đã từng bước thoát nghèo. Hàng triệu người bắt
đầu có cơm ăn áo mặc. Tuy nhiên, theo các tài liệu của Liên Hiệp Quốc,
hiện có chừng 189 triệu người Mỹ Latinh (tức khoảng 34% dân số) vẫn còn
trong tình trạng “khố rách áo ôm”, họ kiếm sống bằng nghề nông, với thu
nhập không đến 2 USD/ngày. Với sự xuất hiện của “đối tác” Trung cộng,
liệu thành phần này có nhờ đó mà thoát khỏi khốn cùng hay cuộc sống của
họ ngày càng trở nên tệ hại? Chỉ riêng với ngành công nghiệp đậu nành,
người ta đã có thể tìm thấy câu trả
lời. Dù sản lượng liên tục tăng nhưng nhân công và lương trong ngành trồng trọt chế biến đậu nành tại Nam Mỹ lại đi xuống.
Cụ thể, trong khi sản lượng đậu nành Brazil tăng gấp 4 từ 1995-2009,
nhân công của họ lại giảm. Việc tăng sản lượng đậu nành lại còn có liên
hệ với sự tàn phá trên diện tích 528.000 km2 thuộc khu rừng già Amazon của Brazil.
Venezuela phải chấp nhận mua hàng Trungcôgộ bằng tiền vay được của Trung côgộ!
Nghiên cứu của Viện Nghiên cứu phát
triển (IDS) và Học viện Hàn lâm Vương quốc Anh (British Academy) cũng
cho thấy, có mối liên hệ giữa sự hiện diện Trung cộng tại Mỹ Latinh với
những ảnh hưởng trực tiếp đến các cộng đồng nghèo khổ bản địa. Nói cách
khác, sự có mặt Trung cộng đã đẩy người nghèo khu vực đến chỗ tuyệt
vọng. Và giới học giả Peru cũng nhận thấy, các công ty Trung cộng tại Mỹ
Latinh gần như chẳng hề mang lại ảnh hưởng tích cực hoặc có ý nghĩa nào
đối với cộng đồng địa phương hay các tổ chức lao động bản địa.
Neil Renwick, giáo sư Trường đại học
Coventry (Anh) chỉ ra rằng, cách mà Trung cộng tiếp cận Mỹ Latinh thật
ra cũng giống hệt bài bản mà họ dùng đối với chính nước họ, có
nghĩa là họ đầu tư - phát triển bất chấp môi trường, bất chấp thế hệ mai
sau, bất chấp công bằng, bấp chấp thủ đoạn, bất chấp hố cách biệt xã
hội…
Tương tự châu Phi,
hàng hóa và lái buôn Trung cộng cũng thao túng gần như hoàn toàn thị
trường các nước nghèo Mỹ Latinh. Với lao động phổ thông Trung cộng, họ
sẵn sàng làm bất cứ công việc nào với bất cứ giá nào. Điều đó khiến lực
lượng lao động bản địa thêm phần điêu đứng. Năm 2010, trước phản ứng dư
luận, Argentina tuyên bố sẽ áp thuế đối với mặt hàng giày giá rẻ Trung
công. Phản ứng, Bắc Kinh lập tức “treo” một đơn hàng hơn 2 triệu
tấn dầu đậu nành từ Argentina, “bởi những quan ngại về vệ sinh an toàn
thực phẩm”!
Cần biết, kinh tế Argentina hiện dựa
vào lượng xuất khẩu đậu nành 1,5 tỉ tấn/năm vào thị trường Trung cộng…
Và cũng cần biết, Mỹ Latinh là nguồn nguyên liệu thô quý giá đối với con
cọp đói Trung cộng. Venezuela, Brazil và Ecuador đang là những nước
cung cấp dầu đáng kể cho Trung công. Mỹ Latinh hiện chiếm 25% dự trữ bạc
của thế giới, 30% dự trữ thiếc, 45% dự trữ đồng. Những khoản vay
Trung cngộ chẳng đáng vào đâu so với nguồn tài nguyên mà họ vơ vét, cho
đến khi nào tài nguyên cạn kiệt và đất nước xơ xác thì mới thôi. Và
trong khi vét sạch tài nguyên Mỹ Latinh (vốn là những tích tụ tự nhiên
qua hàng ngàn năm), Trung cộng đã mang đến những thứ “rác hiện đại” đặc
thù “bản
sắc” của họ: đĩa CD dỏm, băng hình khiêu dâm, đồ chơi độc hại, gái điếm Hoa lục và cả thói sống lưu manh chuyên nghiệp…
Nhà đầu tư vô trách nhiệm
Về mặt kinh tế phát triển, Trung cộng
không đóng góp gì cho Mỹ Latinh, xét ở góc độ sản xuất và sáng tạo dựa
vào tri thức. Trong thực tế, Trung cộng còn sử dụng nguồn nhân lực
trình độ thấp trong các ngành công nghiệp khai thác nguyên liệu thô của
Mỹ Latinh. Họ là những tên tư bản bóc lột kiểu mới. Vài thập niên gần
đây, khái niệm trách nhiệm xã hội của công ty (Corporate Social
Responsibility - CRS) đã trở thành phương châm đối với giới doanh nghiệp
thế giới. Với những nhà đầu tư Trung cộng, xin đừng nhắc đến CRS, rách
việc!
Năm 1992, khi mua Công ty Khoáng sản
Hierro Peru, Tập đoàn Thủ Cương (Shougang Corporation) đã gây tiếng vang
lớn: Trở thành tập đoàn đa quốc gia đầu tiên của Trung cộng thực hiện
một thương vụ đầu tư quan trọng tại Mỹ Latinh. Hai thập niên sau, đầu tư
trực tiếp nước ngoài của Trung cộng vào Mỹ Latinh đã tăng từ 223 triệu
USD năm 2003 lên 15 tỉ USD năm 2010. Trong quãng thời gian đó, hàng loạt
tập đoàn khổng lồ của Trung cộng đã có mặt ở Mỹ Latinh.
Tuy nhiên, như dữ liệu xếp hạng GMI
Ratings của một hãng nghiên cứu thị trường tại New York, gần 3/4 công ty
Trung cộng hoạt động trong các ngành công nghiệp ảnh hưởng môi trường
đều không đạt được chứng nhận môi trường chuẩn quốc tế ISO 14001. Thủ
Cương là một trong số đó. Năm 1992, ngay khi “khởi nghiệp” tại Peru, Thủ Cương đã chấp nhận đóng tiền phạt 14 triệu USD thay vì đồng ý đầu tư 150 triệu USD để lập hệ thống xử lý chất thải. Thủ Cương cũng khiến cộng đồng địa phương nổi giận khi cắt 1/2 nhân lực Peru và thay bằng dân Hoa Lục...
Khoáng sản Mỹ Latinh đang chảy về Trung cộng (trong ảnh là một mỏ đồng ở Chile)
Năm 2010, vấn đề Thủ Cương trở nên to
chuyện. Những công nhân mỏ bản địa, vốn là thành phần cánh tả ủng hộ chủ
nghĩa xã hội và từng xem Trung cộng như là anh em, đã liên tiếp tổ chức
đình công và thậm chí dùng bom xăng tấn công giới chủ Trung hoa. “Chúng
tôi nhanh chóng nhận ra rằng, chúng tôi đã bị lợi dụng để xây một nước
Trung cộng mới mà chẳng thấy phần thưởng nào được hưởng” - phát biểu của
cụ Honorato Quispe, một viên chức lao động lâu năm tại khu mỏ nay thuộc
Thủ Cương quản lý. “Người Trung cộng xem chúng tôi chẳng khác gì nô lệ”
- nhận xét thêm của Hermilia Zamudio, cư dân vùng Ruta del Sol, người
có ông chồng bị Thủ Cương đuổi sau gần 30 năm từng làm cho khu mỏ.
Vụ xung đột Thủ Cương - kéo dài cả hai
thập niên nay, quanh những vấn đề thâm căn cố đế như tiền lương, ô nhiễm
môi trường và cung cách mà giới chức công ty Trung cộng ứng xử với cộng
đồng địa phương - đã không tương đồng với cách mà Trung cộng tự tung hô
mình như là một nhân tố mới nổi trội, đặt chân đến Mỹ Latinh với tinh
thần “đồng thuận” để sao cho tất cả đều có lợi
(win-win). Yếu tố “win-win” càng không thể thấy trong một vụ xô xát giữa
người bản địa với giới chủ Thủ Cương vào năm 2009, khi nạn nhân Wilber
Huamanahui 21 tuổi đã bị bắn chết, lúc anh cùng hàng chục người khác cố
lấy lại mảnh đất mà Thủ Cương cưỡng chiếm. Sự kiện đến nay vẫn
không được xử. Trong khi đó, Thủ Cương vẫn mở rộng hoạt động tại Peru,
dự kiến nâng sản lượng sắt quặng lên 18 triệu tấn trong năm nay so với 8
triệu tấn năm 2010…
Trong một bài viết, Giáo sư - tiến sĩ
Canada gốc Hoa Khương Văn Nhiên (Trường đại học Alberta) nhận xét: “Các
công ty Trung cộng trả lương thấp lại buộc công nhân làm việc thêm giờ;
làm thế nào người ta kỳ vọng họ đối xử khác như thế ở nước ngoài? Với
6.700 công nhân mỏ than chết bởi tai nạn hầm mỏ mỗi năm (17 người/ngày)…
làm thế nào người ta có thể hy vọng các doanh nghiệp Trung cộng hành xử
tử tế hơn đối với những nơi khác trên thế giới?... Trung cộng đang tàn
phá nghiêm trọng hệ sinh thái nước họ trong quá trình hiện đại hóa
nhanh; làm thế nào người ta có thể hy vọng họ ý thức áp dụng các biện
pháp thân thiện môi trường theo chuẩn phương Tây ở những nơi khác?”…
|
Vơ vét cạn kiệt
nguồn tài nguyên thế giới là một phần trong chiến lược phát triển của
Trung cộng, bởi họ thiếu tài nguyên trầm trọng. Thủ đoạn Trung công được
thực hiện với một chiến thuật quen thuộc. Giới lãnh đạo Bắc Kinh đến
những nước nghèo và hào phóng vung tiền cho vay với lãi suất thấp nhằm
“hỗ trợ phát triển kinh tế”. Đổi lại, nước nhận tiền phải thực hiện hai
điều.
Thứ nhất, họ phải giao quyền kiểm soát tài nguyên quốc gia cho Trung cộng;
Thứ hai, họ phải mở cửa cho hàng hóa Trung công tiếp cận thị trường địa phương.
Thủ đoạn trên hoàn
toàn khác với hình thái phân bổ nguồn tài nguyên thế giới theo cách
truyền thống, qua hệ thống mua bán - định giá và dựa vào lợi ích cộng
đồng. Nó là hình mẫu chính xác của chủ nghĩa thực dân kiểu mới: Kiểm
soát nguồn tài nguyên vốn có thể mang lại thịnh vượng cho thuộc địa và
dùng tài nguyên thuộc địa để làm giàu cho “mẫu quốc thực dân”, rồi lại
tái xuất khẩu hàng hóa cho thuộc địa.
Như thế, Trung công không chỉ khống chế được nguồn tài nguyên mà
còn có cơ hội thuận lợi đẩy nhanh phát triển kinh tế quốc gia. Ngoài ra,
sự đổ bộ của người Hoa lên những mảnh đất tân thuộc địa là chính sách
của Bắc Kinh, với mục đích “giãn dân” một cách có hệ thống, biến các
nước châu Phi và Mỹ Latinh thành “quốc gia vệ tinh” của mình.
|
__._,_.___
No comments:
Post a Comment