NGƯỜI CHỜ LÂU

HOẢ TIỂN HÀNH TRÌNH TOMAHAWK

video cuối trang

tka23 post

Hỏa tiễn hành trình (theo thuật ngữ tiếng Anh "Cruise missile") hay còn gọi là hoả tiển có cánh (theo thuật ngữ tiếng Nga "Крылатая ракета") hay hỏa tiển tuần kích và hỏa tiễn cruise là loại vũ khí hoả tiển có điều khiển , mà đặc điểm bay của nó là trong toàn bộ quỹ đạo hoả tiển chịu tác động của lực nâng khí động học , qua các cánh nâng nên được gọi là hỏa tiển có cánh.

Loại hỏa tiển này có rất nhiều cách điều khiển: có thể là theo chế độ lập trình sẵn để chống các mục tiêu cố định hoặc với radar, tự dẫn để chống các mục tiêu di động như tàu chiến, máy bay.

Phân loại

Theo cách phân loại của Nga và Liên Xô trước đây, Hỏa tiển hành trình (người Nga gọi là hỏa tiển có cánh "Крылатая ракета") được phân thành hai loại chính:

Loại cánh phẳng: thực chất đây là một loại khí cụ bay không người lái sử dụng một lần. Chúng được thiết kế để mang đầu đạn nổ cho chiến tranh thông thường hoặc đầu đạn hạt nhân cho chiến tranh hạt nhân. Chúng thường sử dụng động cơ phản lực khí (động cơ turbine khí) như của máy bay nhưng với giá thành hạ để dùng một lần. Những loại hoả tiển này thường có tốc độ dưới âm thanh và nhìn bên ngoài chúng khác với các loại hỏa tiển khác là có đôi cánh phẳng giống cánh máy bay để tạo lực nâng. Loại hỏa tiên này còn được gọi theo tên cũ là hỏa tiển–máy bay. Những hỏa tiển cánh phẳng này có tốc độ dưới âm, nên không thể dùng tiêu diệt máy bay mà chỉ dùng để tiêu diệt các mục tiêu cố định và các mục tiêu di chuyển chậm như: các loại xe cơ giới, tàu chiến, tàu ngầm hay hkmh.
Loại cánh chữ thập: loại hỏa tiển này có cánh dạng chữ thập và được trang bị động cơ hỏa tiển vượt âm thanh. Đây là một tập hợp nhiều loại hỏa tiển khác nhau từ loại chống tăng, chống chiến hạm, và chống máy bay, điển hình nhất như loại hỏa tiển không đối không

Theo cách phân loại của Hoa Kỳ và rất nhiều các nước khác thì hỏa tiển hành trình chỉ được hiểu là loại cánh phẳng mà thôi.

Các đặc điểm chiến thuật

Hỏa tiển hành trình loại cánh phẳng là loại máy bay không người lái nên có tốc độ tương đối thấp (dưới tốc độ âm thanh) cho phép bay ở độ cao thấp, có thể được lập trình bay men theo cao độ của địa hình ,nên loại hỏa tiển này có ưu thế bí mật rất cao gây khó khăn cho hệ thống radar và hệ thống phòng không của đối phương. Nhưng đồng thời cũng có thể bị bắn hạ bởi pháo cao xạ, súng máy phòng không hoặc các vũ khí bộ binh khác.
So với các loại hỏa tiển có điều khiển khác như loại cánh chữ thập hoặc loại hỏa tiển đạn đạo thì giá thành của hỏa tiển hành trình cánh phẳng rẻ hơn nhiều nếu có cùng bán kính hoạt động , vì có động cơ và nguyên tắc bay như của máy bay là loại công nghệ rẻ hơn công nghệ hỏa tiển .
So với việc sử dụng máy bay của không quân việc sử dụng hoa tiển có cánh đắt hơn nhiều vì một quả hỏa tiển hành trình

(ví dụ Tomahawk của Hoa Kỳ giá trên 1 triệu USD) chỉ sử dụng được một lần và phần đắt nhất của nó là hệ thống điều khiển (nếu không tinh đến chi phí gián tiếp như nhân mạng phi công, chi phí đào tạo phi công...) Trong chiến tranh thông thường chính vì loại hỏa tiển này vừa đắt lại có sức công phá có hạn (giới hạn bởi khối lượng đầu đạn) nên chỉ thích hợp để tấn công các mục tiêu có giá trị cao như trạm chỉ huy, nhà máy, cầu lớn, trạm phát sóng, phát điện hoặc các chiến hạm của đối phương...Do đó một cách hạn chế hiệu quả của hỏa tiển hành trình là phân tán giảm giá trị của từng mục tiêu.
Hỏa tiển hành trình hiện đại nổi tiếng là vũ khí có độ chính xác rất cao: đối với loại chống mục tiêu cố định, toạ độ của mục tiêu được cài đặt vào bộ nhớ chương trình điều khiển bay của hỏa tiển và liên tục kết nối với hệ thống định vị toàn cầu (GPS) để hiệu chỉnh đường bay đến mục tiêu do đó độ chính xác trong phạm vi một vài mét. Do vậy để chống lại loại hỏa tiển này là phải phá sóng liên lạc của hỏa tiển với hệ thống định vị toàn cầu và luôn di động , tránh các mục tiêu cố định.
Hỏa tiển hành trình rất có cơ hội và tiềm năng là loại vũ khí ám sát và khủng bố.

Lịch sử ra đời và phát triển

Hoa tiển hành trình có nguồn gốc từ rất sớm, năm 1917 trong Thế chiến thứ nhất đã có dự án "ngư lôi bay" (Kettering bug) của quân đội Hoa Kỳ: người ta thử nghiệm một loại máy bay hai tầng cánh (biplane) chất đầy thuốc nổ cho cất cánh về phía mục tiêu

Sau một khoảng thời gian đã định cánh máy bay sẽ bị gãy ra để máy bay lao xuống đất. Dự án không được áp dụng vì chiến tranh kết thúc trước khi dự án được hoàn thiện.

Trong Thế chiến thứ hai, để chống lại lực lượng hải quân áp đảo của Hoa Kỳ, quân đội Thiên hoàng của Nhật Bản đã dùng các phi đội thần phong cảm tử để lao vào tàu chiến của địch. Đây là các "hỏa tiển hành trình có người lái".

Đặc biệt tại chiến trường châu Âu nước Đức Quốc Xã đã dùng bom bay V-1 để tấn công nước Anh và chúng thật sự là hỏa tiển hành trình theo đúng nghĩa hiện đại:

Bom bay V-1 trang bị một động cơ phản lực còn rất thô sơ, dùng hệ thống tự động lái (autopilot) điều khiển bằng Gyroscope (hệ thống điều khiển theo quán tính tiếng Anh: Inertial guidance system). Tuy hệ thống điều khiển còn rất thô sơ trong chế tạo nhưng ý tưởng là rất mới mẻ và còn được áp dụng trong rất nhiều hệ điều khiển vũ khí hiện đại sau này. V-1 có các thông số kỹ thuật chính như sau:

Kích thước (Dài × Sải cánh × Cao): 7,9 × 5,4 × 1,42 m
Tốc độ: 656 km/h
Bán kính hoạt động: 240 km
Trọng lượng hỏa tiển: 2.150 kg
Trọng lượng đầu đạn: 830 kg

Sau thế chiến thứ hai, tại giai đoạn đầu của Chiến tranh Lạnh, cả Liên Xô và Hoa Kỳ đều nghiên cứu chế taạ tiếp hỏa tiển hành trình trên căn bản bom bay V-1 của Đức để lại. Đặc biệt trong những năm 1960, 1970 Liên Xô nhìn nhận hoa tiển hành trình là vũ khí hiệu quả nhất để chống lại với hạm đội hkmh của Hoa Kỳ. Hải quân Xô Viết đi đầu triển khai hỏa tiển hành trình mà họ gọi là hỏa tiển có cánh (Крылатая ракета) trên máy bay, trên tàu ngầm tấn công và trên các tàu mang hỏa tiểncao tốc của họ. Hỏa tiển có cánh của Liên Xô dùng để chống chiến hạm di động đòi hỏi độ chính xác cao nên hệ thống điều khiển được làm mới hoàn toàn ngoài cơ cấu autopilot được lập trình bay bằng Gyroscope quán tính còn có thêm radar tự dẫn cho đoạn bay cuối để đâm vào tàu đối phương. Năm 1967 một tàu hỏ tiển cao tốc loại nhỏ của Hải quân Ai Cập loại 200 tấn được Liên Xô trang bị, bằng môt quả đạn đã bắn chìm một khu trục hạm "con muỗi" cỡ trên 2000 tấn của Israel trong Chiến tranh Trung Đông, 1967 gây ra tiếng vang lớn trong giới hải quân thế giới ,mở ra triển vọng một lực lượng hải quân nhỏ yếu có thể đánh tiêu diệt hải quân địch mạnh hơn.

Trong những năm 1980 trong cao trào chạy đua vũ khí hỏa tiển tầm trung Hoa Kỳ chế tạo loại hỏa tiển hành trình Tomahawk mang đầu đạn hạt nhân với ba cách phóng từ máy bay, phóng từ tàu chiến và tàu ngầm. Hệ vũ khí Tomahawk của Hoa Kỳ tạo nên bước cách mạng trong kỹ nghệ chế tạo vũ khí nhất là ở hệ thống điều khiển công nghệ cao: Tomahawk ngoài hệ thống dẫn đường theo quán tính cổ điển được tích hợp hệ thống dẫn đường lập trình sẵn (tự lập) dựa trên sự thay đổi cao độ của địa hình - hệ thống TERCOM (TERrain COntour Matching system - Tomahak vừa bay vừa dùng mắt thần laser đo cao độ của địa hình và hiệu chỉnh với các tham số của bản đồ số đã được lập trình bay) cho đến nay đây vẫn là bí quyết công nghệ cao của Hoa Kỳ. Công nghệ dẫn đường này cho phép hỏa tiển hành trình đạt độ chính xác rất cao.

Năm 1982, hãng Boeing đã giao cho Không quân Hoa Kỳ những hỏa tiển hành trình phóng từ trên không ALCM (Air Launched Cruise Missiles) đầu tiên của họ. Đó là những máy bay nhỏ, cánh hình mũi tên có thể gập lại được Chúng được ngoắc dưới cánh máy bay B52, mỗi máy bay 12 hỏa tiển.

Những chuyến giao hỏa tiển hành trình "vô hình" (stealth) đầu tiên cho không lực Mỹ đã diễn ra vào năm 1986. Chương trình đó, được biết chính thức dưới tên gọi ACM (Advanced Cruise Missile, hỏa tiển hành trình tiên tiến), là một trong những bí mật nhất của Lầu năm góc.

Không quân Pháp năm 1986 đã nhận hỏa tiển tuần tiễu đầu tiên có đầu đạn nhiệt hạch của mình, loại ASMP, hỏa tiển"không đối đất tầm trung bình", do Aérospatiable chế tạo.

Trong những năm 1990 và sau này với sự ứng dụng rộng rãi công nghệ hệ thống định vị toàn cầu (GPS) hỏa tiển hành trình đã trang bị công nghệ này cho việc dẫn đường đạt độ chính xác gần như tuyệt đối (Toạ độ mục tiêu được đưa vào chương trình dẫn đường của hệ thống dẫn hướng theo quán tính, trong khi bay hỏa tiển liên tục kết nối với hệ thống định vị toàn cầu để xác định toạ độ của mình, so sánh với toạ độ mục tiêu và đưa ra các hiệu chỉnh tham số bay). Với sự áp dụng dẫn đường bằng GPS bí mật công nghệ TERCOM của Hoa Kỳ mất vai trò độc tôn giờ đây các nước công nghệ hạng hai cũng có thể chế tạo tên lửa hành trình có độ chính xác cao, việc này tạo thách thức phổ biến vũ khí công nghệ cao ra khắp thế giới. Hiện nay đã có ít nhất là 12 nước xuất cảng hỏa tiển hành trình và hàng chục nước khác có loại vũ khí này ở các mức độ hiện đại khác nhau.