'Phản biện xã hội là vai trò của trí thức'
Cập nhật: 17:14 GMT - thứ hai, 23 tháng 1, 2012
Media Player
Giáo sư Nguyễn Huệ Chi bình luận
về quan điểm của Giáo sư Ngô Bảo Châu trên truyền thông trong nước về
trí thức và vai trò phản biện xã hội.
Giáo sư Chi cho rằng Giáo sư Bảo Châu đã tự "mâu thuẫn" tuy nhìn chung đã nói không sai về vai trò của trí thức.Tuy nhiên, ông cho rằng trí thức chân chính có vai trò và trách nhiệm phản biện xã hội.
"Đã là trí thức thì phải là người có tầm, có trách nhiệm và nghĩa vụ xã hội. Cho nên tôi nghĩ phản biện xã hội là chức năng của trí thức, chứ không phải là chức năng của ai hết," ông nói với BBC hôm 23/01/2012.
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/multimedia/2012/01/120123_nguyen_hue_chi.shtml
GS Ngô Bảo Châu 'tự mâu thuẫn'?
Cập nhật: 16:03 GMT - thứ hai, 23 tháng 1, 2012
Giáo sư Nguyễn Huệ Chi đã tham gia phản biện nhiều vấn đề xã hội trong nước
Giáo sư Nguyễn Huệ Chi, đồng chủ trì một trang mạng phản biện của giới trí thức Việt Nam, trang Bấm
Bauxite Việt Nam, nói với BBC rằng Giáo sư Ngô Bảo Châu đã
"tự mâu thuẫn" khi bàn về vai trò phản biện của trí thức trong một
phỏng vấn đăng ở Việt Nam gần đây.
Trước đó, phát biểu trên Bấm
Tuổi trẻ Online hôm 20/01, nhà toán học được trao trải thưởng
Fields của Việt Nam nói ông "không đồng ý với việc coi phản biện xã hội
như chỉ tiêu để được phong hàm 'trí thức' và cho hay, theo quan niệm
của ông "giá trị của trí thức là giá trị của sản phẩm mà anh ta làm ra,
không liên quan gì đến vai trò phản biện xã hội."
Bình luận về quan điểm này của Giáo sư Ngô Bảo Châu, Giáo sư Huệ Chi cho BBC hay hôm 23/01:
"Nếu anh cặm cụi với chuyên môn của anh, để anh
làm ra một loạt sản phẩm cho xã hội, thì anh mới chỉ là một người chuyên
nghiệp trong một chuyên ngành nào đấy thôi, chứ không phải là trí thức,
hiểu theo nghĩa là người hiểu biết và dẫn dắt xã hội."
Theo Giáo sư Huệ Chi, đã nói tới trí thức là
phải nói tới những ai có "tầm nhìn" vào xã hội và "lương tri" của trí
thức phải có một "ánh sáng" để hướng dẫn xã hội.
"Muốn thế, trước những vấn đề lớn của đất nước
và của cộng đồng, anh phải có ý kiến. Mà ý kiến này là một ý kiến độc
lập, tự anh, chứ không phải lệ thuộc bởi một thế lực nào hết, thì đó mới
là trí thức. Còn nếu không, anh chỉ là người làm chuyên nghiệp thôi."
Chuyên gia về văn học, văn hóa Việt Nam cổ, cận
đại cho rằng cách nghĩ của các trí thức "trùm chăn" hay tự giới hạn mình
ở trong "tháp ngà" trong quá khứ nay không còn phù hợp nữa. Ông nói:
"Đã là trí thức thì phải là người có tầm, có trách nhiệm và nghĩa vụ xã hội. Cho nên tôi nghĩ phản biện xã hội là chức năng của trí thức, chứ không phải là chức năng của ai hết"
Giáo sư Nguyễn Huệ Chi
"Ngày xưa người ta gọi là trí thức trùm chăn.
Tức là chỉ nằm trong tháp ngà, rồi nói những điều cao đạo, hoặc là chỉ
làm những việc chuyên môn của mình để kiếm đồng tiền, kiếm lương. Tôi
nghĩ cách nghĩ như thế không toàn diện về trí thức."
Người từng nắm cương vị Chủ tịch Hội đồng khoa
học của Viện Văn học Việt Nam khẳng định: "Đã là trí thức thì phải là
người có tầm, có trách nhiệm và nghĩa vụ xã hội. Cho nên tôi nghĩ phản
biện xã hội là chức năng của trí thức, chứ không phải là chức năng của
ai hết."
Không 'sống lơ lửng'
Giáo sư Ngô Bảo Châu (phải) nhấn mạnh trước hết tới yếu tố "chuyên môn" trong công việc của người "trí thức."
Tuy nhiên, trong bài trả lời phỏng vấn với
truyền thông trong nước hôm thứ Sáu, Giáo sư Châu cũng thừa nhận tầm
quan trọng của phản biện xã hội, cũng như sự chân quý đối với trí thức
và những ai phản biện xã hội. Ông nói với tờ Tiền phong:
"Mặt khác, cần trân trọng những người trí thức,
hoặc không trí thức, tham gia công tác phản biện xã hội. Không có phản
biện, xã hội đã chết lâm sàng."
Song chính tại điểm này, một lần nữa, Giáo sư
văn học Nguyễn Huệ Chi tiếp tục "phản biện" nhà toán học năm nay ở tuổi
40, và cho rằng Giáo sư Ngô Bảo Châu "mâu thuẫn".
Ông nói với BBC:
"Giáo sư Ngô Bảo Châu cũng đã nói đến cái phần
sau là nếu không có phản biện thì xã hội chết lâm sàng. Nhưng trách
nhiệm của cái xã hội chết lâm sàng ấy không đặt vào vai của trí thức thì
đặt vào vai ai?"
"Cho nên tôi nghĩ chính Giáo sư Ngô Bảo Châu mâu thuẫn, bị rơi vào mâu thuẫn, chứ thực ra thì anh ấy nói cũng không sai."
"Giáo sư Ngô Bảo Châu cũng đã nói đến cái phần sau là nếu không có phản biện thì xã hội chết lâm sàng. Nhưng trách nhiệm của cái xã hội chết lâm sàng ấy không đặt vào vai của trí thức thì đặt vào vai ai"
Giáo sư Nguyễn Huệ Chi
Người chủ trì trang mạng Bauxite Việt Nam tỏ ra
tán thành với Giáo sư Châu rằng trí thức phải làm rất tốt phần chuyên
môn "chuyên sâu rất chuyên biệt của anh mà người khác không thể làm
được."
Thế nhưng ông nhấn mạnh thêm một đặc điểm nhận
thức luận mà ông gọi là "nghĩa vụ xã hội" và "nghĩa vụ cộng đồng" được
xem là quan trọng để xác định căn cước, tư cách và vai trò trí thức
trong xã hội.
"Nhưng đồng thời anh vừa là lương tri, vừa là
ánh sáng của lương tri, mà vừa là nghĩa vụ mà do quá trình hình thành
trí thức của anh, anh ý thức được - tức là nghĩa vụ đối với xã hội,
nghĩa vụ đối với cộng đồng, thì anh phải làm việc hướng dẫn cộng đồng.
"Mà hướng dẫn cộng đồng, tất nhiên là anh phản
biện. Mà phản biện thì anh phải phản biện trên tinh thần độc lập, không
bị lệ thuộc vào bất cứ thế lực nào khác, thì đó mới là trí thức."
Chuyên gia văn học Việt Nam còn lưu ý rằng "trí
thức sống ở trong một cộng đồng, chứ không phải là anh ta tách rời và
sống lơ lửng ở trên không chung."
Giáo sư Huệ Chi, ngoài ra cũng đưa ra một số
nhận xét đáng chú ý liên quan tới các động thái, hoạt động có liên quan
tới Việt Nam trong thời gian vừa qua của ông Ngô Bảo Châu, cũng như bình
luận về quan điểm của một số Bấm
trí thức, Bấm
nhân sỹ được BBC đăng tải gần đây trên bbcvietnamese.com xung quanh Bấm
chủ đề trí thức và Đảng lãnh đạo.
Phần phỏng vấn Bấm
âm thanh với Giáo sư Huệ Chi sẽ được công bố trong mục Nghe xem của chúng tôi, mời quý vị đón theo dõi.
__._,_.___
No comments:
Post a Comment